Annie Leibovitz: ja of nee?

John Lennon en Yoko Ono

Vanessa Redgrave

Florence Welch

Een van de mooiste foto’s door Annie Leibovitz die ik ken, is in mijn ogen nog steeds haar beroemde dubbelportret van Yoko Ono en John Lennon, genomen enkele uren voor laatstgenoemde werd doodgeschoten. Het is een intiem portret van een naakte Lennon en een volledig geklede Ono, maar in tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten ziet zij er kwetsbaarder uit dan hij. Zij krijgt al die liefde, al die naakte liefde, over zich heen gestrooid. Voor veel mensen, en ook voor Ono zo lijkt het, is dat (nog) moeilijker dan liefde geven.

Ook een superbekend en -beroemd portret door Leibovitz is dat van Whoopi Goldberg. Goldberg in een bad van, tja wat zal het zijn, melk? Het portret past bij het imago van Goldberg van ‘lekker gek’. Ze steekt de draak met zichzelf, maar maakt zich verre van belachelijk. Daar is het beeld te krachtig voor. Op de foto is een lekker gek mens te zien, maar wel een lekker gek stérk mens.

Leibovitz heeft meer van dergelijke iconische foto’s gemaakt. Zoals een Meryl Streep die zich van een gezichtsmasker ontdoet, een Alice Cooper met een wurgslang en een zwangere Demi Moore in haar blootje met een ‘hand-bh’ op de cover van Vanity Fair. Een wereldberoemde foto die met andere modellen vaak, ook door Leibovitz zelf, is gekopieerd. Terecht wat mij betreft, want deze zwangere vrouwen leveren, op deze integere manier gefotografeerd, bijzondere plaatjes op.

Verder zijn er de meer traditionele portretfoto’s door Leibovitz. Prachtige portretten die de kern van de gefotografeerde lijken neer te zetten: Marianne Faithfull, Iggy Pop, Angelina Jolie, Scarlett Johansson, Barack Obama zijn maar enkelen van de vele honderden die naar mijn idee niet anders dan blij kunnen zijn dat Leibovitz hen voor de eeuwigheid vastlegde. Want dergelijke portretten kunnen nog een eeuwigheid mee en dan is het maar goed dat je er zo goed op staat. Een van de allermooiste wat meer tradiotionele portretten door Leibovitz vind ik dat van Vanessa Redgrave. Indrukwekkend eenvoudig en eenvoudig indrukwekkend.

Tot nog toe is het nog steeds ‘ja’ voor Annie. Maar dan… Dan volgen, en het lijkt wel alsof dat steeds vaker zo is, de overgeënsceneerde foto’s van al dan niet beroemde modellen die in een keurslijf gegoten lijken. Er is in mijn optiek niets waarachtigs meer aan. Het is ‘gelikt’, van alle emotie ontdaan. Lege blikken alom. Zie bijvoorbeeld de foto van Florence Welch te paard. Het laatste wat ik had verwacht van Welch. Of van Leibovitz…

Het ergert me aan Leibovitz en fascineert me tegelijkertijd: dat ze foto’s maakt die – alweer in mijn ogen uiteraard – fantastisch zijn en voor de eeuwigheid, en tegelijkertijd maakt ze, tja, hoe zal ik het zeggen, ‘gelikte prut’. Technisch heel knap gedaan, daar niet van, en het kostte vast veel (denk)werk en geld om een scene voor elkaar te krijgen, maar voor mij in ieder geval is de betovering die ik bij haar eerdere portretwerk heb helemaal weg.

Hoe denk jij erover: is het Annie Leibovitz ‘ja’ of is het Annie Leibovitz ‘nee’?